ვახო სანაია: "ის, რაც სხვებს წიგნებში წაუკითხავთ, მე საკუთარი თვალით მაქვს ნანახი"
მის ბავშვობას უდარდელი, ალბათ, 6 წლამდე ერქვა. ამ ასაკამდე აფხაზეთში ცხოვრობდა. მერე იყო ომი, ბოლო გემი, რომელმაც სამშვიდობოს გამოიყვანა იქაური მცხოვრებლები და იმერეთში ახლობლის სახლი, სადაც მეცხრე კლასამდე იცხოვრა. ათი სკოლა გამოიცვალა. სკოლას რომ ამთავრებდა, მისი ძმა, გიორგი სანაია მოკლეს. ამ ტრაგედიამ მის პროფესიულ არჩევანზე მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა. მას მერე ვახო სანაია პოლიტიკურ ჟურნალისტიკაში მოღვაწეობს.
- ვახო, დღეს ცხოვრებისეულ გამოცდილებაზე მინდა ვისაუბროთ და იმ გამოცდილებით დავიწყოთ, რომელიც ოჯახიდან მიიღე...
- ჩვეულებრივ ქართულ ტრადიცულ ოჯახში გავიზარდე. დედაჩემი ეკონომისტია პროფესიით, მამაჩემი გულრიფშის რაიონში ეთერზეთების ქარხნის მთავარი ინჟინერი იყო წლების განმავლობაში. ჩვენს ოჯახში ყოველთვის იყო წიგნისა და ფეხბურთის კულტი. შესაბამისად, ბავშვობიდან მიყვარს წიგნები და ფეხბურთი. 8 წლამდე აფხაზეთში ვიზრდებოდი. ომი რომ დამთავრდა, დევნილები გავხდით და წამოვედით ენგურს გამოღმა. სამტრედიაში ჩვენი ოჯახის ახლობელმა გეგეშიძეების ოჯახმა დაგვითმო სახლი და იქ ვცხოვრობდით გარკვეული პერიოდი. ძალიან კარგი, ცნობილი ოჯახი იყო სამტრედიაში, განათლებული ხალხი. მადლიერი ვარ მათი, უდიდესი სიკეთე გაგვიკეთეს. მეცხრე კლასამდე ხან სამტრედიაში ვიზრდებოდი, ხან თბილისში. მიგრაციული ბავშვობა მქონდა. საბოლოო ჯამში, ათამდე სკოლა მაქვს გამოცვლილი. იმდენი კლასელი მყავს, ვერც ვითვლი. სახლში, სადაც ბავშვობა გავატარე, ძალიან ბევრი წიგნი ინახებოდა. ოჯახის უფროსმა ალეკო გეგეშიძემ, ცნობილმა ექიმმა სამტრედიის რაიონში, ეს წიგნები მაჩუქა. ვიჯექი და ვკითხულობდი. სკოლის საგნებს საერთოდ არ ვუთმობდი დროს. მყარი სამოსანი ვიყავი. გარკვეულ საგნებს ვსწავლობდი ხუთებზე: გეოგრაფიას, ლიტერატურას, დანარჩენ დროს ან ფეხბურთს ვუთმობდი, ან წიგნებს. ოჯახის უფროსი ზაფხულობით ჩამოდიოდა და ცოდნას მიმოწმებდა, შეკითხვებს მისვამდა ისტორიიდან. კარგად მახსენდება ის პერიოდი.
- მშობლებს როგორი დამოკიდებულება ჰქონდათ შვილებთან, ვინ უფრო მკაცრი იყო?
- დედა უფრო ავლენდა სიმკაცრეს. ჩვენ სამნი ვიყავით: გიორგისა და გელასთან უფრო მკაცრი იყო. მე, როგორც უმცროსს, მათამამებდნენ. გიორგიც და გელაც კარგად სწავლობდნენ სკოლაში, ხუთები ჰყავდა ორივეს. მე შემეძლო არ მომემზადებინა გაკვეთილები და მსუბუქ საყვედურს მეტყოდნენ. დილიდან საღამომდე გასული ვიყავი, ზოგჯერ ჩამოხეული მაისურით, ნაჩხუბარი ვბრუნდებოდი და არც ამის გამო მტუქსავდნენ დიდად. თავისუფლად ვიზრდებოდი.
- შენს უფროს ძმას, გიორგის, ყველა ვიცნობდით, შუათანა, გელა, რას საქმიანობს?
- ფეხბურთის მწვრთნელი გახლავთ.
- ვის ჰგავხარ ხასიათით, ფიზიკურად?
- მამის მოსახელე ვარ, როგორც დედა ამბობს, მამაჩემს ვგავარ ხასიათით, უხასიათო, პრეტენზიული ხარო.
- მართლა ასეთი ხარ?
- ძირითადად წვრილმანებზე მაქვს პრეტენზიები, ჩემს ოთახში ჩემს ნივთებს არ უნდა შეეხონ, არ უნდა დაალაგონ, საჭმელთან დაკავშირებითაც ხშირად ვარ აუტანელი. დედას გარეგნულად ვგავარ, ხასიათითაც. მოკლედ, ორივეს თვისებები გამომყვა. დედა პრაგმატულია, მამა - პატიოსანი.
- სოციალური ფონი, ფინანსური მდგომარეობა როგორი იყო იმ პერიოდისთვის ოჯახში?
- აფხაზეთში როცა ვცხოვრობდით, ისევე როგორც აფხაზეთში მცხოვრები ოჯახების უმრავლესობა, ჩვენც შეძლებულ ოჯახად ვითვლებოდით. ომის შემდგომ ყველას გაუჭირდა.
- თუ გახსოვს, როგორ დატოვეთ საკუთარი სახლი?
- როგორ არა, 8 წლის ვიყავი მაშინ. ომის დეტალებიც კი მახსოვს. 27 სექტემბრამდე, ბოლო დღემდე, სანამ ომი მიმდინარეობდა, იქ ვიყავით. მერე დაფანტულად წამოვედით. ოჯახის ნაწილი სვანეთის გზით წამოვიდა, მე, ბებია და შუათანა ძმა ბოლო გემს გამოვყევით. ჩემი უფროსი ძმა, გიორგი, მაშინ აფხაზეთის ომს აშუქებდა. დედაჩემი თავის ძმებთან ერთად კოდორის ხეობიდან წამოვიდა... ასე რომ, ის ყველაფერი, რაც სხვას წიგნებსა და ჟურნალ-გაზეთებში წაუკითხავს, საკუთარი თვალით ვნახე... ომის შემდგომ დალხენილი ცხოვრება აღარ გვქონია, მაგრამ სასმელ-საჭმელი არასდროს გვაკლდა. სხვათა შორის, გაჭირვებას ჩემზე განსაკუთრებული გავლენა არ მოუხდენია, ეს ჩემი მშობლების დამსახურებაა. დღემდე ვფიქრობ, რომ ფინანსური პრობლემები განსაკუთრებულ ნერვიულობად არ ღირს. ყველაფერს აქვს თავისი ხიბლი.
- გაჭირვებასაც?
- გაჭირვებასაც. ასეთ დროს გარკვეულ გამოცდილებასაც იძენ. სწორედ იმ პერიოდში ვისწავლე, რომ მატერიალური მდგომარეობის გაუარესებამ არ უნდა ჩაგაქნევინოს ხელი ცხოვრებაზე, პირიქით, უფრო ძლიერი, მოტივირებული უნდა იყო. ასეთები იყვნენ ჩვენი მშობლები და ალბათ ამიტომაც არ გვიგრძნია ვარდნა ცხოვრებაში.
- ვახო, ზოგჯერ ჩამოხეული მაისურით ვბრუნდებოდი სახლშიო, მითხარი, რა მოგცა უბანმა, ქუჩამ, გამოცდილების თვალსაზრისით?
- ქუჩას არ დავარქმევდი, ამას ადამიანებთან ურთიერთობას ვეძახი. 24 საათი წიგნებში, სახლში, ადამიანებთან ურთიერთობების გარეშე სრულყოფილ პიროვნებად ვერ ჩამოყალიბდები. ისევე, როგორც მარტო ქუჩით ვერაფერს ისწავლი. ოქროს შუალედი უნდა დაიცვა. ბევრი საათი, დღე გამიტარებია ქუჩაში, ფეხბურთიც მითამაშია, მიჩხუბია კიდეც, შატალოზეც წავსულვარ. ეს ჩემი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილი იყო. ოღონდ ისიც კარგად გვქონდა გააზრებული, რომ მხოლოდ ქუჩაში დგომით ვერაფერს მივაღწევდით. სიგარეტიც მომიწევია, მაგრამ არ მომეწონა. ერთხელ ვთქვით, რომ ეს ხელს გვიშლის ფეხბურთის თამაშში და გადავაგდეთ. რთული პერიოდი იდგა, ნარკოტიკი, ქურდობა, ქუჩაში დანით სიარული, საბედნიეროდ, მე და ჩემი მეგობრები ამ ყველაფერს ავცდით. ამაში სპორტი დაგვეხმარა. ვხედავდით, რა დამართა ადამიანებს ნარკომანიამ, დაენგრათ ცხოვრება, დაიწყეს ქურდობა. ეს ობიექტურმა პირობებმა გამოიწვია. იმას არ ვამბობ, რომ ჩვენ კარგები ვიყავით და ისინი ცუდები. უბრალოდ, მათი ცხოვრება ასე აეწყო და ძალიან ვწუხვარ ამის გამო. მადლიერი ვარ უფლის, რომ მეც იმ გზით არ ვიარე.
- პროფესია როგორ აირჩიე?
- სპორტული კომენტატორი მინდოდა გავმხდარიყავი. როცა სკოლას ვამთავრებდი, ჩემი ძმა მოკლეს. მივიღე გადაწყვეტილება, პოლიტიკურ ჟურნალისტიკაში მეცადა ბედი. ჩემი ძმის მკვლელობამ გარკვეულწილად გავლენა მოახდინა ჩემს პროფესიულ არჩევანზე. მისი კარიერა, მისი ცხოვრება ძალიან ადრე დამთავრდა, ამიტომ ადამიანებს ხშირად უჩნდებათ განცდა, რომ მე მის გზას ვაგრძელებ, თუმცა მე ასე არ ვფიქრობ. გიორგის თავისი გზა ჰქონდა, მე ჩემი გზა მაქვს. მიმაჩნია, რომ საინტერესო პროფესია ავირჩიე.
- ამ პროფესიამ დიდი ტრაგედია მოუტანა თქვენს ოჯახს, არ გეშინოდა?
- შეიძლება, ჩემი ოჯახის წევრებს ჰქონდათ შიში, ამიტომაც მირჩევდნენ, ეს არ გამეკეთებინა, მაგრამ მე არც მაშინ და არც დღეს შიში არ მიგრძნია. ის, რომ დღეს პოლიტიკურ ჟურნალისტიკაში ვარ, ხელს არ უშლის ჩემს ურთიერთობას სპორტთან. როცა "საზოგადოებრივ მაუწყებელში" ვმუშაობდი, რადიოში სპორტული რეპორტაჟები მიმყავდა და ეს მსიამოვნებდა. როგორც მეუბნებოდნენ, კარგადაც გამომდიოდა.
- ვახო, როგორც ვიცი, ხელახალი გამოძიება მოითხოვეთ ოჯახმა გიორგის მკვლელობასთან დაკავშირებით. რა სტადიაშია ეს პროცესი?
- ჩვენ შევიტანეთ განცხადება პროკურატურაში, რომლის საფუძველზეც უნდა დაიწყოს გამოძიება. ჩვენ დავუსაბუთეთ მთავარ პროკურორს, თუ რატომ უნდა დაიწყოს ამ საქმეზე გამოძიება. ამის საფუძველს იძლევა უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის გადაწყვეტილებაც. ჩვენი მთავარი მიზანია მკვლელობის ყველა მონაწილე დაისაჯოს, შემკვეთების თაოსნობით.
- საკუთარი ვერსიები ალბათ გაქვს?
- ვერსიები მაქვს, თუმცა ამაზე მხოლოდ შესაბამის უწყებებთან ვილაპარაკებ, შესაბამისი შეკითხვების პასუხად.
- კარგი, ჩვენს რუბრიკას დავუბრუნდეთ, პირველი ხელფასი, პირველი სამსახური...
- ეს იყო ტელეკომპანია "მზე", სადაც თვეების განმავლობაში უხელფასოდ ვმუშაობდი. შემდეგ აღმოვჩნდი შტატში. პირველი ხელფასი ალბათ სისულელეებში დავხარჯე, მნიშვნელოვანი არაფერი შემიძენია. მეგობრებში, შეყვარებულთან დავხარჯე ალბათ.
- სასიყვარულო გამოცდილებაზე რას გვეტყვი?
- თავიდანვე გეტყვი, რომ პირად ცხოვრებაზე ბევრს არ ვილაპარაკებ. პირველი სერიოზული სიყვარული 17 წლის ასაკში მეწვია. რამდენიმე წელი გვიყვარდა ერთმანეთი, 20 წლის ვიყავი, როცა დავოჯახდი. მარიკა ბაკურაძე დღეს ჩემი ყოფილი მეუღლეა, ორი ქალიშვილი გვყავს.
- ვახო, ვიცი, რომ ერთხელ მოახერხეთ და რამდენიმეთვიანი პაუზის შემდეგ მეუღლესთან ერთად ცხოვრება თავიდან დაიწყეთ. როგორ გგონია, არის შანსი, რომ შენ და მარიკა ისევ ერთად იყოთ?
- პირად საკითხებზე საუბარი არ მინდა.
- ძალიან უწყინარი შეკითხვა დავსვი, თუ არის შანსი, რომ კვლავ შერიგდეთ?
- არა, რა შანსი. ჩვენ დავშორდით ერთმანეთს. ყველაფერს აქვს დასაწყისი, განვითარება და ზოგ შემთხვევაში დასასრული. ზოგ შემთხვევაში კი ახალი ურთიერთობის დასაწყისი.
- შენ შემთხვევაში დაიწყო რამე ახალი ამ მხრივ?
- ჩემ შემთხვევაში იყო ბევრი ახალი, ბევრი ძველი, მაგრამ დღეს პირად ცხოვრებაზე მეტს არაფერს ვიტყვი.
- როგორი ურთიერთობა გაქვს შვილებთან? რაიმეს თუ უკრძალავ?
- უფროსი 6-ის ხდება, პატარა 4 წლის არის. უფროსი ქალიშვილი ძალიან გათამამებულია და ახლავე ვხედავ, რომ ასეთივე იქნება უფროს ასაკშიც. არ შემიძლია ვეჩხუბო. დიდი რიდი აქვს ორივეს ჩემი და იმავდროულად გათამამებულებიც არიან. ასეთივე თავისუფლება მომცეს ჩემმა მშობლებმა და ასევე ვზრდი შვილებსაც. უბრალოდ ვუხსნი, რა მიმაჩნია სწორად და რა - არასწორად. ვუყვები ამა თუ იმ არასწორი საქციელის შედეგებზე და თავად ვაძლევ არჩევანის საშუალებას.
27 წლის ვარ და თვითონ არ ვიცი, რა შეიძლება და რა არ შეიძლება. ამიტომ გადაჭრით ვერაფერს ვუკრძალავ, მხოლოდ რჩევას ვაძლევ.
- შეცდომებზეც გკითხავ... თავად არ ვიცი, რა შეიძლება და რა არ შეიძლებაო, მითხარი. თუ გახსენდება ისეთი ნაბიჯი შენი ცხოვრებიდან, რომელიც არ შეიძლებოდა და მაინც გადადგი?
- პატარ-პატარა შეცდომები ყველას გვაქვს, მაგრამ ფუნდამენტური შეცდომა არ დამიშვია. მე ჩემი პრინციპები მაქვს, რომელსაც მივდევ მას მერე, რაც ჭკუაში ჩავვარდი და ამის მიხედვით ვმოქმედებ. შესაბამისად, ძირეული შეცდომებიც არ დამიშვია.
- პრინციპებში რას გულისხმობ?
- როგორ გითხრათ, მაგალითად, მიმაჩნია, რომ სხვას ბოროტება არ უნდა გაუკეთო. სხვამ შეიძლება იფიქროს, რომ სიტუაციიდან გამომდინარე შეიძლება ეს ჩაიდინო, ამით შენ სარგებელი მიიღო და მერე მოინანიო. მე ასე არ მიმაჩნია. სხვის უბედურებაზე აგებული ბედნიერებით სარგებელს ვეარასდროს მივიღებ.
ნინო მჭედლიშვილი
ჟურნალი "რეიტინგი"
